Authors

Słowo od wydawców 

Projekt Czeski Rocznik stawia sobie za cel stworzenie otwartego forum służącego do prezentacji i wymiany różnorodnych prawniczych opinii autorów z Europy Środkowej i Wschodniej w sposób, który będzie łatwo dostępny dla czytelników z całego świata. Prof. Alexander J. Bělohlávek

Projekt „Czeskiego Rocznika”, który obecnie składa się z Czeskiego Rocznika Prawa Międzynarodowego (Czech Yearbook of International Law) oraz Czeskiego (i Wschodnioeuropejskiego) Rocznika Postępowania Arbitrażowego (Czech (& Central European) Yearbook of Arbitration), zrodził się z idei stworzenia otwartej platformy do prezentacji rozwoju zarówno teorii, jak i praktyki prawniczej w Europie Środkowej i Wschodniej, a także - w celu przybliżenia tej problematyki czytelnikom na całym świecie. Platforma ta powinna służyć jako otwarte forum dla zainteresowanych pracowników naukowych, autorów i wybitnych studentów, ale także dla praktykujących prawników, do wymiany odrębnych podejść do problemów analizowanych przez autorów z różnych jurysdykcji, umożliwiając tym samym głębsze wejrzenie w wiele interesujących kwestii, które w poszczególnych krajach rozstrzygane są w odmienny sposób. Otwartość tej platformy nie polega tylko na szerokim spektrum uwzględnionych języków, ale także na podejściu do czytelników i autorów, których mamy przyjemność zaprosić do współpracy w budowaniu najszerszego otwartego forum w danych obszarach zainteresowań.

Wierzymy, że z zadowoleniem przyjmują Państwo nasze dążenie do wprowadzenia w życie tego ambitnego projektu; serdecznie zapraszamy Państwa do udziału w jego realizacji.

Czeski Rocznik Prawa Międzynarodowego (The Czech Yearbook of International Law, CYIL) prezentuje w najszerszym ujęciu akademickim wiedzę i praktykę prawniczą w Europie Środkowej i Wschodniej. Stanowiska analityczne prezentowane w CYIL dotyczą rzeczywistych kwestii prawa międzynarodowego publicznego i prywatnego, a także aspektów prawa europejskiego i konstytucyjnego. Jakość CYIL w sposób oczywisty gwarantuje duża liczba specjalistów ze znaczących instytucji w Republice Czeskiej, Republice Słowackiej i Polsce oraz w innych krajach regionu, którzy uczestniczą w działaniach Rady Naukowej i Rady Redakcyjnej.

Czeski Rocznik Prawa Międzynarodowego jest zbiorem artykułów napisanych przez specjalistów, którzy oferują unikatowe spojrzenie na specyficzne kwestie prawne regulowane w ramach europejskiej kultury prawnej. CYIL zawiera artykuły autorstwa pracowników akademickich, adwokatów, pracowników sądów i praktykujących prawników w zakresie prawa międzynarodowego, jak również recenzje wybranych publikacji; ponadto dostarcza informacje i przeglądy prac akademickich z dziedziny prawa międzynarodowego. CYIL wspiera rozwój prawa międzynarodowego i nowych metod analitycznych, które pozwolą na lepsze zrozumienie tej dziedziny prawa i jej celów we współczesnym globalnym świecie. Głównymi punktami zainteresowania CYIL 2010 są aktualne kwestie odnoszące się do umów międzynarodowych w kontekście prawa Unii Europejskiej, międzynarodowych stosunków umownych, ochrony praw człowieka w kontekście międzynarodowym, aspektów prawa karnego i międzynarodowego postępowania arbitrażowego.

Republika Czeska jest znaczącym źródłem informacji dla tych pracowników akademickich, którzy specjalizują się w prawie porównawczym i międzynarodowym, także dla specjalistów zajmujących się powiązaną dziedziną prawa konstytucyjnego i europejskiego. Celem niniejszego projektu jest dalsze pogłębianie i rozwijanie analizy prawa międzynarodowego, przede wszystkim w krajach Europy Środkowej i Wschodniej.

Drugi projekt w ramach Projektu „Czeskich Roczników” jest przede wszystkim nastawiony na problematykę postępowania arbitrażowego z punktu widzenia krajowego i międzynarodowego.

Wykorzystanie postępowania arbitrażowego jako metody rozwiązywania sporów wciąż zyskuje na znaczeniu. W Europie Środkowej i Wschodniej postępowanie arbitrażowe postrzega się jako progresywne ze względu na jego aspekty praktyczne i dzięki temu, że spełnia potrzeby specjalistów w określonych dziedzinach praktyki. Europa Środkowa i Wschodnia - główny, ale nie wyłączny obszar zainteresowań tego projektu, czerpie z tradycji prawa rzymskiego Europy kontynentalnej, gdzie postępowanie arbitrażowe opiera się na zasadzie autonomii woli stron i na podejściu nieformalnym. To klasyczne podejście trochę różni się od zasad, na jakich opiera się postępowanie arbitrażowe w krajach, których system prawny wynika z prawa zwyczajowego. Mimo podobieństwa pomiędzy poszczególnymi krajami w regionie, postępowanie arbitrażowe w Europie Środkowej i Wschodniej jest systemem o wysokim stopniu partykularyzacji i fragmentaryzacji.

Jedną z wad postępowania arbitrażowego w Europie Środkowej i Wschodniej jest brak standardów komparatywnych lub punktów odniesienia, które ułatwiłyby identyfikację cech wspólnych i różnic w poszczególnych krajach, co z kolei pomogłoby w rozwiązaniu problemów, występujących w całym regionie. Projekt CYArb stara się zająć tą problematyką, zapewniając forum nie tylko do porównania praktyki i doktryny arbitrażowej w krajach regionu, ale także w stosunku do praktyki w skali międzynarodowej. Rzuca światło również na praktyczne i akademickie aspekty istniejące w tych krajach, porównując te podejścia z szerszą praktyką europejską i międzynarodową. Projekt ten zapewnia też miejsce na szerszą wymianę wniosków z badań prawniczych oraz innych informacji z tej dziedziny.

Głównym tematem pierwszego numeru CYArb jest napięcie między systemem postępowania arbitrażowego i prawem publicznym, zwłaszcza niezbywalnymi prawami gwarantowanymi w konstytucji. Koncentruje się przede wszystkim na punktach przecięcia się podstawowych zasad obu systemów – z jednej strony koncepcji autonomii woli uczestników postępowania arbitrażowego, z drugiej strony - ograniczeniu autonomii woli w stosunku do niezbywalnych praw tych uczestników. Ową płaszczyznę, gdzie następuje tarcie, można zaobserwować w pewnych pojawiających się kwestiach procesowych, zwłaszcza w świetle prawa do sprawiedliwego procesu, które zawarte jest w międzynarodowych konwencjach o ochronie praw człowieka, jak również w konstytucjach poszczególnych państw i innych ustawach. CYArb kładzie nacisk na dualizm koncepcji postępowania arbitrażowego w stosunku do praw człowieka i innych wartości konstytucyjnych gwarantujących ochronę praw człowieka. W czasach globalizacji (a w kontekście europejskim - w okresie integracji w ramach Unii Europejskiej) nasuwa się wiele pytań, na które dotychczas nie ma odpowiedzi. Prowadzi to do pojawienia się całkiem nowych poglądów i wyzwań, jeśli chodzi o kwestie, które już od wielu lat uważano za rozstrzygnięte.

Tematem numeru wstępnego CYArb jest w wysokim stopniu interdyscyplinarna analiza znaczenia praw człowieka w kontekście postępowania arbitrażowego jako środka do rozwiązywania sporów. Istnieje tu szeroka przestrzeń do rozległego komparatywnego podejścia krajowych trybunałów z punktu widzenia różnych tradycji prawnych. Jednak temat ten jest tak ważny również ze względów czysto praktycznych, na przykład doręczania sądowych dokumentów w postępowaniu arbitrażowym.

Koncepcję i uczestników projektu CYArb przejęliśmy z projektu Czeskiego Rocznika Prawa Międzynarodowego (CYIL), którego drugie wydanie jest właśnie przygotowywane i ukaże się w wydawnictwie Juris Publishing Inc. w Nowym Jorku. To pewne ideologiczne podobieństwo widać zwłaszcza w formie rocznika jako periodyku. Rocznik będzie wydawany tylko w języku angielskim, przy czym streszczenia artykułów są prezentowane w języku czeskim/słowackim, francuskim, niemieckim, polskim i rosyjskim.